Najnowszy tekst z mojego dorobku (fragment)

Jak wygrać z uzależnieniami. Difin, Warszawa 2023
Uzależnienie jest chorobą chroniczną, z nawrotami występującymi nawet po długich okresach abstynencji. Jest ono związana z bezpośrednim zaburzeniem jednego z wielkich układów funkcjonalnych mózgu – układu nagrody, a pośrednio choroba ta zaburza również układ pobudzenia, który odpowiada między innymi za stany czuwania i snu…
Zagadnienie uzależnienia od narkotyków, leków i dopalaczy omówiono łącznie w jednym rozdziale ze względu na to, że współcześnie tą samą substancję można niejednokrotnie zaliczyć do tych trzech kategorii: leków, dopalaczy, narkotyków Często leki i sprzedawane przez dealerów dopalacze i narkotyki są oparte na tej samej substancji psychoaktywnej mogącej silnie uzależniać. Na przykład w niektórych lekach na ADHD znajduje się amfetamina, a silne leki przeciwbólowe mogą być oparte na opioidach, takich jak morfina.
I. Opioidy (opiatowce) – są to najczęściej spotykanymi narkotykami. Mogą być produkowane przez organizm ludzki i zwierzęcy (endorfiny, dynorfiny, enkefaliny) oraz pochodzenia roślinnego uzyskiwane z niedojrzałych nasion maku lub słomy makowej (opium, kodeina, tramadol, morfina, heroina, metadon). Są też opiatowce syntetyczne (wynalazek ostatnich dekad).
W medycynie opiatowce służą do likwidowania bardzo silnego bólu. W ostatnich dekadach przeprowadzono wiele badań nad znalezieniem skuteczniejszych od morfiny środków przeciwbólowych mogących uśmierzyć nawet najsilniejsze bóle po poparzeniach, nowotworowe i powstające przy zapaleniu trzustki. W ich efekcie dokonano syntezy chemicznej wielu nowych opioidów. Najbardziej znany jest Fentanyl. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) dopuściła do sprzedaży fentanyl w sprayu pod nazwą Subsys, do podawania pod język. Jego działanie jest ok. 100 razy silniej niż działanie morfiny Jest to wynik lepszej rozpuszczalności w tłuszczach i łatwiejszego przenikania do mózgu. Stosuje się go w leczeniu bardzo silnego bólu. Ponieważ Fentanyl jest wielokrotnie silniejszy od morfiny stosowane dawki fentanylu są znacznie niższe niż w przypadku morfiny.
Fentanyl oraz jego analogi w XXI wieku stanowią najczęstszą przyczynę śmierci związaną z nadużywaniem narkotyków w Stanach Zjednoczonych. W Polsce fentanyl pojawił się zarówno jako narkotyk i jako składnik dopalaczy. W wyniku jego przedawkowania zmarło wiele osób.
Wedle danych Centrów Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) od roku 2001 przedawkowanie leków przeciwbólowych i doprowadziło do zgonu ponad miliona osób. Tylko w zeszłym roku w USA zmarło 107 543 osoby w wyniku toksycznego zatrucia narkotykami i lekami opioidowymi. Zdaniem Krajowego Centrum Statystyk Zdrowia (NCHS) ponad 74 000 przypadków dotyczy fentanylu.
Lofentanyl – jest najsilniejszym opioidem, przypuszczalnie do 100 000 razy silniejszy od morfiny. Aktualnie wykorzystywany jest jedynie w badaniach nad receptorami opioidowym myszy. Nie udało się oznaczyć dawki śmiertelnej, gdyż nawet śladowa jej ilość jest zabójcza.